چرا سهامداران به بورس بی‌اعتماد شدند؟
نشان تجارت - بازار سرمایه در هفته‌ای که گذشت، چهره‌ای ناآرام، پرالتهاب و ناپایدار از خود نشان‌داد. شاخص‌کل که در ابتدای هفته در محدوده بالای ۳میلیون واحد قرار داشت، به سرعت این سطح روانی را از دست داد و در برخی روز‌ها شاهد ریزش‌های قابل‌توجهی بودیم. در کنار نوسانات درونی بازار، فضای سیاسی کشور، به‌ویژه گمانه زنی‌ها درباره توافق‌های بین‌المللی و تهدید‌های مطرح شده علیه ایران، باعث شد واکنش سرمایه‌گذاران با سرعت و هیجان بیشتری همراه شود. در همین حال، ماجرای نامه محرمانه به خودروسازان درباره توقف واگذاری ها، به شایعات دامن زد و باعث شد بی اعتمادی میان فعالان بازار افزایش یابد.
رفتار دوگانه بازیگران حقوقی و ابهام در برنامه‌های دولت برای عرضه سهام خودروسازان، باعث شد سهامداران حقیقی نیز با ترس بیشتری اقدام به خروج از بازار کنند. تحلیلگران بر این باورند که بازار به‌جای اتکا بر تحلیل‌های بنیادی یا تکنیکال، بیش از هر چیز تابع اخبار لحظه‌ای و فضای روانی است. وضعیت صندوق‌های اهرمی، بی ثباتی سیاستگذاری و خلأ اطلاع رسانی شفاف نیز مزید بر علت شده‌اند. با همه اینها، برخی کارشناسان معتقدند اگر گشایشی در مذاکرات یا شفاف‌سازی در مورد واگذاری‌ها انجام شود، می‌توان به بازگشت آرامش نسبی به بازار امیدوار بود.
ایمان رئیسی، تحلیلگر بازار سرمایه، در ارزیابی وضعیت بازار در هفته‌جاری گفت: «بازار سرمایه در هفته‌ای که گذشت رفتار نوسانی و پرالتهابی را تجربه کرد؛ به‌طوری‌که در برخی روز‌ها شاهد صف‌های خرید سنگین بودیم و در برخی دیگر، صف‌های فروش قابل‌توجهی شکل‌گرفت. به طور کلی می‌توان گفت؛ روند کلی بازار در بازه‌ای منفی قرار داشت. یکی از دلایل اصلی این وضعیت، نگرانی فعالان بازار از احتمال محکومیت ایران در شورای‌حکام بود که نوعی فضای ترس و تردید را به‌وجود آورده بود، با این‌حال پس از انتشار نامه‌ای که به خودروسازان درباره لغو واگذاری‌ها ارسال شد، بازار تا حدی آرام‌تر شد و این فضای تردید کاهش‌یافت.»
وی با تاکید بر اهمیت موضوع واگذاری خودروسازان در کلیت بازار گفت: «بحث واگذاری خودروساز‌ها همچنان یکی از مهم‌ترین متغیر‌های موثر بر بازار سرمایه است. معمولا هر زمان که سهام خودرویی صف خرید یا فروش می‌شوند، تاثیر آن بر شاخص‌کل و سایر نماد‌ها نیز قابل‌مشاهده است. این موضوع در حال‌حاضر نیز مصداق دارد و نشان می‌دهد؛ هیجان بازار همچنان بالاست.» رئیسی همچنین با اشاره به رفتار هیجانی معامله‌گران خاطرنشان کرد: «اگر عملکرد بازار در این هفته را به‌صورت میانگین بررسی کنیم، مثلا سهمی مثل خودرو در مجموع شاید فقط حدود نیم‌درصد نوسان داشته، اما رفتار‌های هیجانی در خرید و فروش باعث‌شده پرتفوی بسیاری از سرمایه‌گذاران دچار زیان شود.»
وی توصیه کرد: «در چنین شرایطی، فاصله‌گرفتن از تصمیم‌های هیجانی و تمرکز بر بررسی گزارش‌های مالی شرکت‌ها و اطلاعیه‌های کدال می‌تواند به انتخاب‌های بهینه‌تر کمک کند. این نوع رویکرد تحلیلی باعث می‌شود در روز‌های مثبت بازار، حداقل به اندازه شاخص بازدهی قابل‌قبولی کسب کنیم.»
بازار سرمایه قربانی اخبار سیاسی و نمایشگاه بی رمق
ابراهیم سماوی، تحلیلگر بازار سرمایه در مورد وضعیت شاخص‌کل در هفته‌جاری اظهار کرد: «شاخص‌کل کار خودش را در محدوده ۳میلیون و ۸۷هزار واحد شروع کرد، اما با ریزش‌های بسیار شدید در روز‌های شنبه و دوشنبه محدوده سه‌میلیون‌واحدی را از دست داد. این در حالی بود که در روز یکشنبه گمان می‌رفت بازار ممکن است برگردد و شاخص کاهش چندانی نداشته‌باشد، اما این روند در روز دوشنبه شکل نگرفت و بازار مجددا دچار ریزش شدید شد.» وی درباره ارتباط ریزش بازار با بر گزاری نمایشگاه بورس، بانک و بیمه بیان کرد: «این ریزش همزمان شد با بر گزاری نمایشگاه بورس، بانک و بیمه که بسیاری از نهادها، مخصوصا نهاد‌های ناظر برخلاف نمایشگاه‌های کیش و مشهد در این رویداد حضور نداشتند. این موضوع منجر به کاهش حضور عموم مردم در نمایشگاه شد که به‌نوعی خدشه‌ای به چهره بازار وارد می‌کند.»
بیشتر بخوانید: بورس تهران در بحران بی‌اعتمادی قرار گرفت
سماوی درباره تاثیر مسائل سیاسی بر بازار گفت: «تهدید‌های رژیم صهیونیستی و نتانیاهو علیه ایران، موجب شد ریزش بازار در این هفته تشدید شود. در چند هفته اخیر، بازار تنها به رویداد‌های سیاسی واکنش نشان می‌دهد و جهت گیری بازار به‌شدت تحت‌تاثیر اخبار مرتبط با توافق قرار گرفته‌است.»
وی در ادامه به مقایسه بازار سرمایه با بازار دلار پرداخت و گفت: «در بازار موازی مثل بازار آزاد دلار، رفتار هیجانی مشابه دیده نمی‌شود که این خود گواهی بر این است که پول‌های موجود در بازار سرمایه، بسیار ترسو و دارای افق زمانی کوتاه‌مدت هستند، درحالی‌که این وضعیت در بازار‌های موازی دیده نمی‌شود.» این تحلیلگر درباره واکنش سرمایه‌گذاران در شرایط بلاتکلیفی توافق خاطرنشان کرد: «سرمایه‌گذاران به دلیل بلاتکلیفی نسبت به نتیجه توافق، حجم نقدینگی خود را یا به سمت سهم‌های برجامی مانند صنعت بانکی، خودروسازی و حمل‌ونقل می‌برند، یا به دارایی‌های امن دلاری مثل صندوق‌های طلا و سکه در بازار سرمایه روی می‌آورند. بسیاری ترجیح می‌دهند سرمایه خود را در صندوق‌های درآمد ثابت پارک کنند که این اتفاق در روز جاری نیز مشاهده شد.»
سماوی درباره چشم انداز کوتاه‌مدت بازار اظهار کرد: «اگر دور بعدی مذاکرات نهایی شود، ممکن است امروز شاهد سبزی بازار باشیم، اما شاخص از نظر روانی حمایت مهم ۳میلیون واحد را از دست داده‌است. محدوده تکنیکال مهم در این شرایط ۲میلیون و ۹۵۰هزار واحد است که شاخص روز گذشته تلاش کرد آن را پس‌بگیرد. به‌طور کلی بازار به وضعیتی رسیده که تحلیل آن نه‌تنها بر اساس شاخص‌های بنیادی و تکنیکال، بلکه بیشتر بر مبنای اخبار لحظه‌ای و تاثیرات آن بر بازار سرمایه است.»
بحران اعتماد در بورس
حسن حسین‌نیا، تحلیلگر بازار سرمایه معتقد است؛ بازار هفته اخیر را در حالی سپری‌کرده که جو بی‌اعتمادی و فرار سرمایه اشخاص حقیقی در آن نمود عینی پیدا کرده‌است. او در این‌باره گفت: «هر چند ریسک‌های عدیده سیستماتیک در ماه‌های اخیر همواره معاملات بورس و سایر بازار‌های مالی را تحت‌تاثیر قرارداده‌است، اما در مقطع اخیر ریسک بی‌اعتمادی و ترس از تکرار تجربه‌های تلخ گذشته در تسریع خروج سهامداران از بازار موثرتر بوده‌است.»
وی افزود: «پس از افشای نامه محرمانه‌ای که توقف عرضه سهام خودروسازان به بخش‌خصوصی را اعلام کرد، هرچند تکذیبیه‌هایی صادر شد، اما از مجاری رسمی مثل کدال شفاف‌سازی پیرامون تداوم برنامه عرضه سهام مذکور و زمان‌بندی یا مرحله اجرای آن مشاهده نشد، در عین‌حال تعلل سیاستگذار در اعلام نرخ‌های جدید محصولات خودروسازان به این شرایط بحرانی بیشتر دامن زد چراکه می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای تداوم زیان‌سازی باشد.» این تحلیلگر در بخش دیگری از مصاحبه خاطرنشان کرد: «در گوشه دیگر بازار عملکرد صندوق‌های اهرمی نیز مورد انتقاد فعالان بازار سهام قرارگرفت و حباب منفی قابل‌توجه این صندوق‌ها به علامت سوالی بزرگ بدل شد و در این راستا نوک پیکان انتقادات به سمت نهاد ناظر اشاره رفت؛ چراکه در زمان رشد بازار بلافاصله مجوز صدور یونیت‌های جدید صادر می‌شود ولی در روز‌های منفی بازار، مدیران این صندوق‌ها با اکراه نسبت به ابطال واحد و نزدیک‌کردن قیمت تابلو به Nav صندوق اقدام می‌کند.»
منبع: دنیای اقتصاد
