نشان تجارت - هدی کاشانیان: یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی‌های گرم و کافئین‌دار محبوب دنیا «چای سیاه» است. اکثر ایرانی‌ها روز خود را با نوشیدن یک فنجان چای آغاز می‌کنند. این نوشیدنی که دومین نوشیدنی محبوب بعد از آب است از نظر طب سنتی برای مصارف دارویی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چای از گیاهی به نام کاملیا به دست می‌آید. در فرآیند تولید، چای سیاه تخمیر و اکسید می‌شود که به رنگ و عطر و طعم منحصر به فرد و فواید سلامتی می‌دهد که به طور گسترده شناخته شده است و به چهار دسته تقسیم می‌شود؛ تخمیری (چای سیاه)، تخمیر نشده (چای سبز)، نیمه تخمیری (چای اولانگ و پوچونگ) و چای سفید.
این نوشیدنی گرم پرطرفدار در عین داشتن فواید، مضرراتی هم دارد که ابتدا فایده و سپس به مضررات آن می‌پردازیم:
فواید چای سیاه
با توجه به مصرف زیاد این نوشیدنی، مهم است که بدانیم خواص چای سیاه چیست. متخصصان نظرات متفاوتی در مورد چای دارند. به طور کلی خیلی از فواید و مضرات چای سیاه هنوز اثبات نشده است، اما تا به امروز به این نتیجه رسیده‌اند که نوشیدن چای تا پنج بار در روز، خطری به دنبال نخواهد داشت. خواص چای سیاه در طب سنتی نیز بسیار زیاد است و خاصیت‌های درمانی گوناگونی دارد. درباره تاریخ کشف چای، افسانه‌های زیادی وجود دارد که گفته می‌شود امپراطوران چین دستور دادند تا فردی را برای تنبیه از شهر بیرون کنند و این شخص که در کوه و بیابان سرگردان بوده از یک گیاه شکسته، چای را پیدا کرد و وقتی امپراطور او را احضار کرد از اینکه سلامت برگشته متعجب شد و این ماجرا را از طبیبان جویا شد و خواست که درباره این گیاه تحقیق کنند. از فواید و خواص چای سیاه، موارد زیر را می‌توان برشمرد:
۱. در طب سنتی قدیم چای سیاه دارای طبیعتی گرم و خشک است.
۲. چای سیاه یک منبع طبیعی از کافئین، تئوفیلین، تیانین، آنتی اکسیدان‌ها است، اما تقریباً بدون چربی، کربوهیدرات‌ها یا پروتئین است که دارای طعمی مطلوب است که کمی تلخ و گس است.
۳. چای سیاه حاوی آنتی اکسیدانی به نام فلاونوئید است که مستقیماً بر بیماری قلبی و عروقی اثر بازدارنده می‌گذارد.
۴. مقدار کافئین موجود در چای سیاه برای رفع خستگی و بازیابی توان ذهنی در مواقع خستگی بسیار مفید است.
۵. چای سیاه دارای ترکیبی به نام تانین است که خونریزی زخم‌ها و بریدگی‌های باز را بند می‌آورد.
۶. اسید تانیک موجودر در چای سیاه غلیظ با از بین بردن باکتری عرق پا و مسدود کردن منافذ باعث کاهش عرق پا می‌شود.
۷. اسید تانیک موجود در چای سیاه باعث تقویت سلامتی لثه‌ها می‌شود و جلوی خونریزی را می‌گیرد.
۸. آنتی اکسیدان‌ها موجود در چای سیاه و چای سبز برای تقویت سیستم ایمنی بدن مفید است.
۹. چای سیاه سرشار از آنتی اکسیدان به نام فلاونوئید است که بر روی حساسیت محرک‌های فصل بهار و فصل پاییز تأثیرگذار است.
۱۰. چای سیاه باعث افزایش سطح هوشیاری می‌شود و تمرکز کلی شما را تقویت می‌کند.
۱۱. اگر نیاز دارید شب تا دیر وقت بیدار بمانید یک فنجان چای سیاه، گزینه خوب و مناسبی است.
۱۲. چای سیاه حاوی ۲۵ درصد میلی گرم فلوئور است که از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند و استخوان فک را استحکام می‌بخشد و همچنین در دوران بزرگسالی بدون داشتن اثرات سوء، سبب حفاظت استخوان در مقابل پوکی استخوان می‌شود.
۱۳. چای سیاه بوی بد دهان را از بین می‌برد و سلامتی لثه و دندان‌ها را بهبود می‌بخشد.
۱۴. پلی فنول موجود در چای از رشد باکتری‌ها در دهان جلوگیری می‌کند و مانع عفونت‌های دهانی مانند گلودرد و پوسیدگی دندان می‌شود.
۱۵. چای سیاه حاوی تانن‌ها و و دیگر ترکیبات شیمیایی است که دارای اثر مثبت و آرام کننده بر روی سیستم هضم بدن انسان است، اثر ضدالتهابی چای سیاه برای درمان اختلالات گوارشی نیز مفید است.
۱۶. نوشیدن چای سیاه به درمان بیمارانی که دارای آسم و مشکلات تنفسی هستند کمک می‌کند. همچنین چای به عبور هوای آسان کمک می‌کند و به بیماران این امکان را می‌دهد که راحت‌تر تنفس کنند.
۱۷. مصرف چای سیاه، سطح کلسترول بدن که عامل سکته قلبی را کاهش می‌دهد.
۱۸. مصرف چای سیاه به افزایش سطح هورمون‌های گلوبولین در طول دوره قاعدگی زنان کمک می‌کند و از گسترش سرطان سینه به خصوص در زنان در مرحله قبل یائسگی جلوگیری می‌کند و وجود تئوفلاوین در چای سیاه، سلول‌های غیرطبیعی را در بدن قبل از آن که هرگونه مشکل یا تغییر به سلول‌های سرطانی، نابود می‌کند.
۱۹. چای از تشکیل لخته‌های خونی در سرخ‌رگ‌های اصلی جلوگیری می‌کند.
۲۰. دو فنجان چای معادل پنج نوبت مصرف سبزیجات یا دو عدد سیب حاوی آنتی اکسیدان‌ها است.
۲۱. آنتی اکسیدان موجود در چای سیاه به نام فلاونوئید برای جلوگیری از حمله قلبی و سکته مغزی مفید است. (هر یک فنجان چای بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلی گرم فلاونوئید دارند.)
۲۲. بنا به نظر حکیم عقیلی خراسان، تسکین عطش و کاهش حرارت و التهاب داخلی بدن چای بر مبنای سرد بودن طبیعت چای سیاه نیست، بلکه علت این آثار به تلطیف اخلاط بلغمی غلیظ و پاکسازی اخلاط لزج از مسیر‌هایی که در آن تجمع یافته می‌شود و انسداد مجاری بدن را پاک می‌کند.
۲۳. چای به علت حرارتی که دارد می‌تواند در افراد با مزاج سرد و‌تر سبب افزایش قوای جنسی شود.
۲۴. مصرف چای سیاه تشنگی کاذب را برطرف می‌کند.
۲۵. نوشیدن چای تعریق را افزایش می‌دهد و ادرارآور است و برای دفع مواد زائد از بدن مفید است.
۲۶. نوشیدن چای سیاه، اندوه را کاهش و نشاط را افزایش می‌دهد.
۲۷. نوشیدن چای از ابتلا به سرطان تخمدان پیشگیری می‌کند.
۲۸. نوشیدن چای به خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد و بدن را نسبت به انسولین حساستر و از اختلال عملکرد بتا جلوگیری می‌کند.
۲۹. چای سیاه به بیرون ریختن رادیکال‌های اکسیژن کمک می‌کند در نتیجه به بازیابی سلول و عملکرد بدن کمک می‌کند و ایمنی را افزایش می‌دهد.
۳۰. چای سیاه می‌تواند هورمون‌های استرس را در بدن کاهش دهد و اعصاب را آرام کند.
۳۱. مصرف چای سیاه خطر ابتلا به بیماری آلزایمر (باعث از دست رفتن حافظه می‌شود و رفتار و فرآیند تفکر تأثیر می‌گذارد) را کاهش دهد.
۳۲. نوشیدن چای سیاه می‌تواند به حفاظت از پوست و بهبود مشکلات پوستی ناشی از اشعه UV کمک کند.
مضرات چای سیاه
۱. کافئین ماده تشکیل دهنده اصلی چای سیاه اگر هر روز از آن استفاده شود منجر به اسهال می‌شود.
۲. به علت کافئین موجود در چای سیاه خانم‌های باردار نباید روزی بیش از دو فنجان چای سیاه بنوشند ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهند.
۳. نوشیدن چای سیاه برای کسانی که اختلالات قلبی عروقی (که رایج‌ترین آن تاکی کاردی حمله‌ای یا آسم قلبی)، آب سیاه، فشار خون بالا و اختلالات اضطرابی دارند مضر است.
۴. اگر از بیماری زخم یا سرطان معده رنج می‌برید مصرف چای سیاه از موارد صد درصد ممنوعه است.
۵- وجود ماده به نام تانن در چای سیاه باعث می‌شود بدن مقدار زیادی از مواد زائد ذخیره کند و مصرف بیش از حد آن موجب یبوست می‌شود.
۶. مصرف بیش از حد چای باعث مشکلات گوارشی و تنفسی، بیخوابی، رگ‌های واریسی و تپش قلب می‌شود
۷. مصرف بیش از حد چای سیاه بر سیستم عصب مرکزی شما اثر می‌گذارد و باعث می‌شود به خاطر هر اتفاق کم اهمیتی عصبانی شوید.
۸. چای کیسه‌ای و کهنه دم منجر به ریفلاکس و مشکلات گوارشی می‌شود. این موارد در مورد دمنوش‌های گیاهی آماده نیز صادق است.
۹. چای جوشیده سرشار از مواد قابضی به نام تانن است که باعث تغییر رنگ و مزه نامطبوع چای می‌شود و موجب بروز یبوست در افراد می‌گردد.
۱۰. چای سیاه به علت داشتن ماده به نام تانن از جذب آهن در مواد غذایی جلوگیری می‌کند و باعث بروز بیماری کم خونی مزمن می‌شود. (بهتر است چای سیاه دو ساعت بعد از غذا مصرف شود.)
۱۱. نوشیدن بیش از دو فنجان در روز موجب افزایش فلوئور بدن و بروز فلوئوریست در بدن و بروز نقاط قهوه‌ای رنگ بر روی دندان می‌شود و دندان را از بین می‌برد و موجب پوکی استخوان نیز می‌شود.
۱۲. چای پررنگ برای خانم‌ها احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.
۱۳. چای سیاه به علت ماهیت اسیدی خود باعث ترشح اسید معده می‌شود و در بروز زخم معده موثر است.
۱۴. گیاه چای دارای ماده به نام اگزالیک اسید است که مسموم کننده بوده و اختلالات متابولیسمی ایجاد می‌کند. این ماده در کلیه رسوب می‌کند و سنگ‌های کلیوی اگزالیک را موجب می‌شود.
۱۵. تانن موجود در چای سیاه بسیار مدر است و باعث دفع شدید مایعات از بدن می‌شود در نتیجه پلاسما غلیظ می‌شود. آنزیم‌ها در پلاسمای غلیظ نمی‌توانند فعالیت کنند و مواد زائد در بدن ذخیره می‌شوند و همچنین تانن باعث فعالیت بیش از حد سلول‌های اپیتلیال کلیه شده و کلیه را به مرور از کار می‌اندازد.
۱۶. پلی فنول موجود در چای که در ترکیبات معطر شیمیایی در کارنجات به چای اضافه می‌شود می‌تواند بر روی پوست، کبد و سیستم گوارش اثرات نامطلوبی بگذارد. (در مصرف چای سیاه جانب احتیاط را رعایت کنید)
۱۷. دم کشیدن چای سیاه نباید از سه دقیقه بیشتر طول بکشد. چون عناصر سمی موجود در آن آزاد می‌شود و برای سلامتی مضر است. چای پس از ۱۰ دقیقه چای کهنه دم محسوب می‌شود؛ و برای سلامتی مضر است.
۱۸. مصرف بیش از حد چای به علت وجود آلومینیوم می‌تواند یکی از علل بروز آلزایمر باشد.
۱۹. از عوارض جانبی نوشیدن چای سیاه، کندی در لخته شدن خون است.
۲۰. نوشیدن بیش از حد چای خطر بروز سرطان مری را افزایش می‌دهد، زیرا کانالی که معده را به دهان ربط می‌شده به تغییر ناگهانی دما حساس است.
کلام پایانی
چای نه‌تنها لذت‌بخش است، بلکه با مزیت‌های سلامتی متعددی مانند کاهش التهاب و کاهش خطر بیماری مزمن همراه است. اگرچه مصرف مقادیر متوسطی از چای برای بیشتر مردم سالم است، نوشیدن مقادیر بیش از حد آن می‌تواند به عوارض جانبی مانند اضطراب، سردرد، مشکلات گوارشی و اختلال در الگوی خواب منجر شود.
