دخالت دولت از مشکلات بزرگ بازار سرمایه است/ تضمین دولت در حفظ بورس چیست؟

تا همین یک ماه پیش صف خرید‌ها آنقدر طولانی بود که برخی روز‌ها هیچ سهم مرغوبی نصیب سهام داران نمی‌شد. کافی بود ‏روی یک سهم دست بگذاری تا طی یک هفته سود آنچنانی نصیبت شود، اتفاقی که تبلیغات دولت نیز به آن دامن زد تا پای نیمی از ‏مردم کشور به بازار سرمایه باز شود‎.

اما در روز‌هایی که چراغ قرمز بورس تا پایان زمان این بازار روشن ماند و بسیاری از سهم‌هایی که پشتوانه قوی دارند هم ‏گرفتار صف فروش شدند، دولت تصمیمی در راستای حمایت از این بازار گرفت و کارشناسان را بر این باور قرار داد که ‏شاخص در حال اصلاح خود است‎.

با این حال بازار همچنان بر مدار نزول در حرکت بود و برخی دلیل این اتفاق را جدا از دخالت‌های دولت، حاشیه‌های تشکیل ‏صندوق دارا دوم، نحوه فروش سهام عدالت و رفتار هیجانی برخی سهامداران برای خروج از بازار عنوان کردند.

‎اما حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس با تأکید بر اینکه متغیر‌های بازار در مقایسه با ماه‌های گذشته تغییری نکرده است به ‏سهامداران توصیه کرد صبر پیشه کنند، چون به گفته او، بازار سرمایه در بلندمدت سود خوبی نصیب سرمایه‌داران می‌کند؛ «بازار بر ‏اساس عرضه و تقاضا است و قیمت سهم، تابع عرضه روز است و سهامداران نباید انتظار داشته باشند که هر روز سهام رشد کند، ‏باید قیمت سهم را با متغیر‌های بنیادی و اخبار مرتبط بررسی کنند. سرمایه‌گذار زمانی که وارد بازار بورس می‌شود، باید بداند که ‏در این بازار هم سود و هم ضرر نصیبش می‌شود‎.»

از سوی دیگر فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد هم معتقد است: «سیاست دولت، صیانت از بازار سرمایه است، کسانی که می‌خواهند به بازار سرمایه بیایند باید حوصله به خرج دهند و نگذارند که دیگران از کم‌حوصلگی‌شان سوء استفاده کنند‎.»

حالا با این مغایرت‌ها یعنی حمایت لفظی دولت و نبود اطمینان به برنامه‌ها، تردید مردم برای سرمایه گذاری در بازار بورس افزایش یافته و این سوال را مطرح می کنند که افت بورس طبیعی است یا غیرطبیعی و آیا این فراز و فرود‌های عجیب و با شیب‌های تند به دخالت ‏دولت در این روند مرتبط است؟

در این زمینه سهراب هاشمی، تحلیلگر بازار سرمایه گفت: همواره پس ‏انداز و سودآوری برای سهامداران بورس حائز اهمیت بوده و هست و با توجه به ریسک‌های احتمالی ورود و سرمایه گذاری در ‏این بازار، تصمیم می‌گیرند، هرچند سایر بازار‌های مالی هم می‌توانند کارکرد‌های مهم و سودمندی داشته باشند‎. ‎

این کارشناس بورس تصریح کرد: بازار سرمایه یک بازار پر نوسان است و این موضوع کاملاً طبیعی است، اما باید توجه داشت در ‏حال حاضر ریسک‌های سیستماتیکی به بازار تحمیل می‌شود که بازار نمی‌داند باید چه واکنشی نشان دهد و همین موضوع ‏سردرگمی ایجاد کرده است‎. ‎

هاشمی دخالت دولت را یکی از مشکلات بزرگ بازار سرمایه بیان کرد و گفت: در همه بورس‌های جهانی بخش خصوصی سکان ‏اصلی بازار را به دست دارد و این به معنی تضمین این بازار است‎ اما متاسفانه در ایران، بازار سرمایه هم مانند سایر بازار‌ها تحت سیاست‌های دولت اداره و هدایت می‌شود. سیاست ‏های اجرایی در این بازار که از سوی دولت‌ها تکلیف شده به دلیل غیر واقعی بودن، علمی نبودن و همچنین به دور از مباحث ‏استاندارد جهانی تاکنون نتوانسته شرایط خوبی را برای بازار سرمایه طی سال‌های گذشته فراهم کند و اگر هم برخی مواقع ‏سبزپوشی این بازار نقل محافل شده قطعاً کوتاه و گذری بوده است.

‎هاشمی یادآور شد: هرچند بورس محفلی برای ریسک است، اما امروز سهامداران خُرد با عبور از سایر بازار‌ها سرمایه‌های خود را ‏به بورس رسانده اند و همپای سایر سهامداران بزرگ به دنبال کسب سود هستند، اما دریغ از اینکه هنوز برنامه بلند مدتی برای ‏ادامه این منفعت و جذب سرمایه به شرط تضمین از سوی دولت برای این بازار ارائه نشده و هر روز تغییراتی هرچند جزئی و ‏گاهاً اصلی موجبات ریزش سهام‌ها را فراهم می‌سازد.‎

این کارشناس بورس ادامه داد: با توجه به روند طبیعی ریزش و رشد سهام‌ها در این بازار، اما مبرهن است بازار سرمایه می‌تواند با ‏سیاست‌های جذب سرمایه از خلال بازار اولیه سهامداران جدیدی برای شرکت‌ها تازه واردشده به بورس پیدا کند و منابع جدیدی ‏به این شرکت‌ها تزریق کند‎. ‎

هاشمی درباره احتمال انحراف مسیر نقدینگی‌ها به سمت بازار‌های موازی با شرایط ایجاد شده در بازار بورس ‏گفت: رشد و توسعه اقتصادی مرهون فعالیت فعالان واقعی در اقتصاد است؛ حالا در بازاری که تمام گزینه‌های توسعه از جمله ‏ایجاد کسب‌و‌کار و رویارویی خریداران و فروشندگان در یک صف، پیامد‌های مستقیم و غیر مستقیمی را در برگرفته است می ‌توان اهرم‌های زیادی را برای حرکت یا توقف درنظر گرفت. ‎

این تحلیلگر بازار سرمایه گفت: با وجود چنین روش‌هایی برای کسب سود، سوداگری نیز می‌تواند جایی در بازار داشته باشد، اما ‏بازهم سیاست‌هایی تبیین شده، خود عامل بازدارنده و یا کاهش تاثیر این سوداگری در بازار خواهد بود.

‎وی تاکید کرد: در حال حاضر دولت با علم بر این موارد مردم را برای ورود نقدینگی هایشان به بورس تشویق می‌کند؛ اما پس ‏از جذب پول‌های مردم دیگر هیچ تضمینی برای حفظ این منابع نمی‌دهد، همین موضوع ریزش سهام‌ها در بازار را با توجه به ‏ادامه عدم اعتماد مردم بیشتر خواهد کرد. این مسئله ممکن است سهامداران را برای کسب سود بیشتر به بازار‌های جانبی نظیر ارز، طلا، مسکن و خودرو ‏کوچ دهد . ‎

به گفته این کارشناس بورس، بازار سرمایه در تمام دنیا بازاری امن برای سرمایه گذاری تعریف شده ‏است. هرچند ریسک‌هایی توأم با فراز و فرود هم دارد، اما به دلیل ماهیت خصوصی بودن از برخی سیاست‌های تک محوری دولتی ‏خارج است و همین موضوع تعبیر متفاوتی با سایر بازار‌هایی که دولت در آن به طور مستقیم مداخله دارد، خواهد داشت‎. ‎

هاشمی افزود: طبق تعریف بازار سرمایه، انتظارات فعالان در این بازار از روند متغیر‌های مرتبط با عملکرد شرکت‌ها رقم می‌خورد و تعیین ‏کننده قیمت فعلی سهام همین شرکت ها هستند، پس هر متغیری می‌تواند بر مدار حرکت بازار تاثیرگذار باشد، موضوعی که امروز ‏با هر تکان اقتصادی، بازار سرمایه نشانه گرفته می‌شود‎. ‎

وی در پاسخ به این سوال که چه راهکاری برای هدایت صحیح نقدینگی توصیه می‌شود؟ گفت:در حال حاضر وجود این میزان نقدینگی در میان مردم برای اقتصاد ایران مضر است و انتظارات تورمی را به همراه خواهد داشت.