نشان تجارت - اکثر مردم گاهی اوقات در طول روز دچار سردرد می‌شوند، با توجه به مطالعات موسسه ملی ناشنوایان و سایر اختلالات ارتباطی، در سال ۲۰۰۸ حدود ۱۵ درصد از بزرگسالان در ایالات متحده به سرگیجه یا یک مشکل تعادلی دچار شدند.
سرگیجه به طرق مختلفی ظاهر می‌شود، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- احساس ضعف یا سبکی سر
- احساس عدم تعادل یا سردرگمی
- احساس چرخیدن
سرگیجه در افراد مختلف، ممکن است علل گوناگونی داشته باشد، اما عموما سرگیجه کوتاه مدت است. با این حال داشتن سرگیجه مداوم در هنگام بیدار شدن از خواب می‌تواند علامت یک بیماری زمینه‌ای باشد.
انواع علل سرگیجه صبحگاهی
افرادی که در طول سبانه روز دچار کم آبی در بدنشان می‌شوند، ممکن است گاهی اوقات با سرگیجه از خواب برخیزند. سایر علائم کم‌آبی بدن عبارتند از:
- احساس تشنگی
- خستگی
- سردرد
- خشک شدن دهان و لب‌ها
- دلایل کم‌آبی بدن در هنگام بیدار شدن از خواب عبارتند از:
- ننوشیدن مایعات کافی در طول روز
- خوابیدن در یک محیط گرم
- مصرف الکل بیش‌ازحد
- بیماری‌هایی که باعث استفراغ و اسهال می‌شوند
- مصرف دارو‌هایی که باعث می‌شوند فرد بیشتر ادرار کند
- مصرف بیش‌ازحد نوشیدنی‌های کافئین دار که باعث می‌شوند شخص بیشتر ادرار کند
افت ناگهانی فشار خون
در هنگامی که یک فرد از حالت خوابیده یا نشسته، به طور نگهانی می‌ایستد، مثلا در هنگام بلند شدن از تخت در صبح ممکن است، فشار خونش به‌طور ناگهانی افت کند. کاهش فشار خون در بدن به صورت ناگهانی، هیپوتانسیون ارتواستاتیک یا وضعیتی نامیده می‌شود و می‌تواند از مهم‌ترین عوامل سرگیجه در هنگام صبح باشد.
علائم هیپوتانسیون وضعیتی عبارتند از:
- سرگیجه
- احساس سبکی سر
- تاری دید
- ضعف
- افتادن (سقوط)
فشارخون پایین در بدن می‌تواند نشانه‌های دیگر از بیماری در بدن باشد، مثلا نشانه‌ای از بیماری پارکینسون یا بیماری آدیسون باشد. استراحت مطلق طولانی‌مدت و برخی دارو‌ها مانند مسدودکننده‌های بتا نیز می‌توانند باعث فشار خون پایین شوند.
برای افرادی که هیپوتانسیون وضعیتی دارند، ایستادن یا پایین آمدن از تخت به‌آرامی و به‌تدریج می‌تواند به پیشگیری از سرگیجه یا ضعف کمک کند. پوشیدن جوراب‌های فشرده‌سازی در طول روز نیز ممکن است برای برخی از افراد مفید باشد.
اگر مصرف یک دارو باعث پایین آمدن فشار خون می‌شود، ممکن است پزشک دوز دارو را تغییر داده یا داروی دیگری را پیشنهاد کند. درمان هرگونه بیماری زمینه‌ای نیز می‌تواند به پیشگیری از علائم فشار خون پایین کمک کند.
قند خون پایین در بدن
سرگیجه در اول صبح می‌تواند نشانه قند خون پایین یا هیپوگلیسمی نیز باشد. قند خون پایین در افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند، شایع‌تر است، خصوصا در آن‌هایی که انسولین تزریق می‌کنند.
دلایل قند خون پایین در افراد مبتلا به دیابت عبارتند از:
- مصرف بیش‌ازحد انسولین یا سایر دارو‌های دیابت
- حذف وعده‌های غذایی یا غذا خوردن بسیار کم
- فعالیت فیزیکی شدید
- مصرف الکل بیش‌ازحد
- علائم قند خون پایین عبارتند از:
- تکان یا لرزش
- سردرد
- خستگی
- تاری دید
- اِشکال در تمرکز یا گیجی
- تعریق بیش‌ازحد
با این حال هر کسی می‌تواند به قند خون پایین دچار شود و ممکن است همیشه علت مشخصی برای این مسئله وجود نداشته باشد. افرادی که علائم قند خون پایین دارند، باید به پزشک مراجعه کنند.
لابیرنتیت (آماس گوش درونی)
یکی دیگر از علت‌های سرگیجه صبحگاهی لابیرنتیت است که عبارت است از یک عفونت ویروسی یا باکتریایی در گوش درونی که می‌تواند به سرگیجه منجر شود. این عفونت باعث التهاب ساختار‌های ظریف گوش درونی یا لابیرنت می‌شود که نقش مهمی در حفظ تعادل فرد ایفا می‌کند. لابیرنتیت گاهی اوقات بلند شدن یا راست ایستادن را برای فرد دشوار می‌سازد؛ خصوصا در هنگام خارج شدن از تخت.
سایر علائم لابیرنتیت عبارتند از:
- درد گوش
- سردرد
- صدای وزوز یا زنگ زدن در گوش
- تاری دید یا دوبینی
- تهوع یا استفراغ
به گزارش رویداد ۲۴؛ لابیرنتیت، در اکثر مواقع با ایجاد عفونت ویروسی شکل می‌گیرد و اغلب اوقات پس از یک سرماخوردگی یا آنفولانزا اتفاق می‌افتد. درمان این بیماری با استراحت زیاد و خوردن مایعات میسر می‌شود.
برای افرادی که علائم شدیدتری دارند، پزشک ممکن است دارو‌هایی برای کاهش سرگیجه و حالت تهوع توصیه کند. اگر علت یک عفونت باکتریایی باشد، به احتمال زیاد یک آنتی‌بیوتیک نیز تجویز خواهد شد.
عوارض دارو‌ها
مصرف برخی از دارو‌های ممکن است باعث بروز سرگیجه در افراد شود، که این سرگیجه جزء عوارض جانبی‌شان است. این دارو‌ها عبارتند از برخی:
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- دیورتیک‌ها
- دارو‌های ضددرد بر پایه اپیویید (مخدرها)
- دارو‌های ضدصرع
- دارو‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- دارو‌های ضدافسردگی
- دارو‌های ضد‌روان‌پریشی
- دارو‌های ضدرتروویروسی
اگر پس از مصرف دارویی دچار سرگیجه صبگاهی شدید، باید با پزشک مشورت کنید. پزشک در اکثر مواقع دوز دارو را تغییر می‌دهد یا از روش درمانی دیگری استفاده می‌کند.
اختلال آپنه انسدادی خواب
آپنه انسدادی خواب (OSA) یک اختلال خواب است که در بعضی مواقع می‌تواند علت سرگیجه‌های صبگاهی باشد. OSA هنگامی اتفاق می‌افتد که تنفس فرد در طول خواب به طور مکرر و در دفعات قطع شود. این وقفه‌های تنفسی، خواب را مختل می‌کند و نظم سیستم بدن را برهم می‌زند و می‌تواند بر سطوح اکسیژن در خون تاثیر بگذارند.
سایر علائم OSA عبارتند از:
- خروپف بلند و نفس‌نفس زدن در حین خواب
- افزایش تعداد دفعات دفع ادرار در طول شب
- خشکی دهان و سردرد در صبح
- اِشکال در تمرکز و حافظه
- خستگی بیش‌ازحد در طول روز
اختلال آپنه انسدادی در درازمدت می‌تواند خطر ابتلا به چند بیماری مزمن مانند مشکلات قلبی، دیابت و آسم را افزایش دهد.
راهکار‌هایی برای پیشگیری از سرگیجه صبگاهی
هیدراته نگه داشتن بدن به‌وسیله نوشیدن مقدار زیادی مایعات می‌تواند به پیشگیری از سرگیجه صبحگاهی کمک کند.
اِعمال برخی تغییرات در سبک زندگی نیز ممکن است به پیشگیری یا کاهش سرگیجه صبحگاهی کمک نماید. این‌ها عبارتند از:
- نوشیدن مقدار زیادی مایعات برای هیدراته ماندن
- ترک کردن سیگار
- کاهش مصرف الکل
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم
- اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار در شب
- داشتن خواب کافی
- انجام ورزش منظم
- کاهش و مدیریت استرس
چه زمانی باید به پزشک معالج مراجه کرد؟
افرادی که در صبگاه، با سرگیه از خواب بیدار می‌شوند، به احتمال زیاد به مراقبت‌های پزشکی نیاز ندارند. با این حال کسانی که به‌طور مرتب به سرگیجه صبحگاهی دچار می‌شوند، باید به پزشک مراجعه کنند. اگر همراه با سرگیجه‌های صبگاهی شما، علائم دیگری نیز در بدن شما بروز می‌دهد، حتما باید به پزشک معالج مراجعه کنید. اگر سرگیجه به همراه ضربان قلب تند، درد قفسه سینه یا یک سردرد شدید اتفاق افتاد، فورا به پزشک مراجعه کنید.
