مروری بر یوزپلنگ ایرانی و علت نامیده شدنش به این نام
نشان تجارت - یوزپلنگ آسیایی یکی از نادر‌ترین گونه گربه‌سانان جهان است که زمانی در سراسر آسیای غربی و آسیای میانه زیستگاه داشت؛ ولی بیش از دو دهه است که در معرض انقراض قرار گرفته است.
کشور ایران، آخرین پناهگاه این گربه‌سانان در دنیا محسوب می‌شود، به همین دلیل یوزپلنگ آسیایی، به یوزپلنگ ایرانی نیز شهرت دارد.
اکوسیستم زندگی یوز‌ها در ایران در مناطق کویری استان‌های سمنان، یزد، خراسان شمالی، رضوی، جنوبی، کرمان پراکنده شده است. بیشتر آن‌ها در شش منطقه حفاظت‌شده شامل پارک ملی کویر، ذخیره‌گاه زیست‌کره توران، منطقه حفاظت‌شده کوه بافق، پناهگاه حیات وحش دره انجیر، پناهگاه حیات وحش میاندشت و ذخیره‌گاه حیات وحش نایبندان زندگی می‌کنند.
طبق آمار در ۲۸ سال گذشته، ۵۰ یوز در ایران کشته شده است که مهمترین دلیل تلفات، تصادفات، نبود فرهنگ لازم برای حفاظت و شکار بی‌رویه غیرقانونی این جاندار زیبا است.
در فروردین سال ۹۸، سرهنگ علی ذوالقدری، رییس پلیس امنیت عمومی تهران از دستگیری باند شکارچی در جنت‌آباد تهران خبر داد که متهم با شکار غیرمجاز حیوانات وحشی و کم‌یاب اعم از یوز در حیات وحش اقدام به فروش گوشت این حیوان با قیمت خیلی بالا کرده بود. متاسفانه به علت خلاء قانونی در موضوع حمایت از حیوانات و همچنین نقص و نبود نظارت و پلیس حیوانات و شکار فروشی، در سالیان اخیر شاهد حوادث مشابه بسیاری بوده‌ایم و تا زمانی که تصمیمات جدی در این باره صورت نگیرد و قوانین لازمه تصویب نشود، این روند نگران‌کننده ادامه خواهد داشت.
متاسفانه اخیراً نیز دو توله یوز توسط چوپانی ربوده شده و از طبیعت حذف شدند! این ایفاق ناگوار در حالی است که پروژه تولید و تکثیر یوز در خارج از طبیعت با شکست برخورد کرد و پیروز توله یوز تکثیریافته از بین رفت.
جالب اینکه جریمه جدا کردن یوز از طبیعت، ۲۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده که هیچ‌گاه این مبلغ از عاملین حذف این دو توله دریافت نشد! این دو توله یوز ماده که در فاز دو تکثیر در پارک ملی توران قرار دارند، فاز یک در پارک پردیسان و پروژه پیروز نگون بخت بود که با پرکشیدن او پایان یافت.
سال‌ها پیش فیروز، پدر پیروز در تله دست اندرکاران طبیعت افتاد و او نیز از محیط طبیعی حذف شد. با توجه به اینکه یوز در اسارت تن به جفتگیری نمی‌دهد، ادامه این طرح‌های شکست‌خورده جای تعجب دارد. با انتقال فیروز به داخل فنس‌های دور از طبیعت، امکان باروری ماده‌های منطقه توسط فیروز از بین رفت!
کوشکی و دلبر نیز اولین قربانیان این پروژه بودند که در اسارت پارک پردیسان از بین رفتند. همین‌طور مادر پیروز، ایران هم توسط محیط بان خاطی حذف شد. جای تامل دارد که چرا هنوز این‌دست خطا‌ها در مورد گونه‌ای که هر قلاده از آن حکم طلا برای کره زمین را دارد هنوز در حال انجام است.
بنفشه شجاع - مدیرعامل موسسه هستی‌بانان ایرانیان
